Chronische pijn

Pijn is het meest voorkomende symptoom bij alle aandoeningen en ziekten, maar het kan ook een ziekte op zichzelf worden. En zo moeten we chronische pijn ook zien: als een ziekte van het zenuwstelsel.

Wanneer je je snijdt met een mes of je brandt je hand aan het vuur dan geeft het lichaam een pijnsignaal af zodat je het lichaamsdeel wegtrekt en beschermt. Er is weefsel beschadigd en de pijn zorgt ervoor dat je het lichaam de kans geeft om te herstellen. Er is in dat geval een direct verband tussen de schade van het weefsel en de pijnprikkel. We spreken dan van acute pijn. Bij chronische pijn is dit verband tussen weefselschade en de pijnprikkel er niet of veel minder duidelijk.

Waardoor ontstaat chronische pijn?

Er zijn patiënten met allerlei soorten chronische pijn, zoals pijn in rug of been, aangezichtspijn, hoofdpijn, prikkelbare darmsyndroom, chronische pijn bij endometriose (groei van baarmoederslijmvlies buiten de baarmoeder) en zenuwpijn ten gevolge van beschadigde of zieke zenuwen. Een relatief nieuwe categorie zijn patiënten met kanker en patiënten die kanker hebben gehad en langer dan voorheen in leven blijven. Zij blijven pijn houden als resultaat van de kanker of de behandeling ervan.
Bij mensen met chronische pijn houdt de pijn aan, maanden, jaren. Soms zelf hun hele leven, wat de kwaliteit van leven verslechtert. Mensen met chronische pijn kunnen minder goed bewegen, doordat de spieren en gewrichten niet meer goed werken en hun weerstand verlaagd raakt. Goed slapen wordt een probleem, evenals de eetlust. Daarnaast kunnen chronische pijnpatiënten meestal niet zonder pijnmedicatie en niet zonder hulp van familie en vrienden, terwijl ze hen juist steeds minder zien. Werken is vaak problematisch. Patiënten met chronische pijn zijn bang, verbitterd geraakt, depressief en hebben meer neiging tot zelfdoding.

Wat gaat er bij hen verkeerd? Naast pijn als gevolg van nociceptie, kan pijn ook ontstaan door ziekte en beschadiging van zenuwen (neuropathie) of door veranderingen in ons zenuwstelsel door aanhoudende of zich herhalende pijnprikkels. Het zenuwstelsel gaat daardoor zelfstandig prikkels genereren die als pijn verwerkt worden, de pijn verergeren en in stand houden: het zenuwstelsel is ziek geworden. Pijn is dan geen symptoom meer van een beschadiging en ontsteking, maar een uiting van een ziek geworden zenuwstelsel.

Dit is wat er gebeurt. Bij chronische pijn treden in het gebied waar door beschadiging de pijnprikkel ontstaat, bijvoorbeeld de onderrug, langdurige prikkelveranderingen op. Zenuwuiteinden in en rondom het beschadigde gebied worden gevoeliger door lokaal vrijgekomen stoffen, waardoor de pijnprikkels versterken. En versterkt worden waargenomen. Dat gebeurt niet alleen in en rondom het beschadigde gebied, maar ook in het ruggenmerg en in de hogere hersencentra. Doordat daar óók lokale ontstekingsstoffen kunnen vrijkomen, wordt de prikkeldrempel om pijn te voelen verlaagd. Resultaat? Waarneming van meer pijn.

Pijnprikkels kunnen zich uitbreiden naar andere plekken door de manier waarop pijnzenuwvezels verbonden zijn met dieper gelegen zenuwcellen in het ruggenmerg. Het is zelfs zo dat niet-pijnlijke prikkels, zoals het aanraken van de huid, uiteindelijk pijnlijk kunnen worden. Ook op plaatsen in het zenuwstelsel waar oorspronkelijk geen beschadiging heeft plaatsgevonden. Die overgevoeligheid heet sensitisatie.

Symptomen van chronische pijn

Hoe chronische pijn aanvoelt zal per persoon verschillen. Hoe vaak het zich voordoet, hoe ernstig het is, hoe lang het duurt, blijft onvoorspelbaar. Vaak voorkomende klachten met betrekking tot chronische pijn omvat:

• Het kan lijken dat “alles, overal pijn doet”
• Er kunnen plotselinge pijnsteken zijn
• Het kan lijken of de pijn “een eigen wil heeft”
• Je voelt de symptomen, terwijl je niets doet om ze te veroorzaken
• Het wordt erger als je er aan denkt
• Het wordt erger als je van streek bent
• Je kunt je meer bezorgd of depressief voelen
• Je kunt het gevoel hebben dat de symptomen zich van het ene gebied naar het andere verplaatsen
• Je kunt je moe voelen en bang zijn om de normale dingen te doen

Fysiotherapie bij chronische pijn

Kennis over het ontstaan en in stand houden van de pijn zal zorgen dat u de pijn beter gaat begrijpen. Dit is de eerste stap in het accepteren en leren omgaan met chronische pijn. Vervolgens zal de fysiotherapeut helpen om u weer in beweging te krijgen en een betere kwaliteit van leven te bereiken. Ook is er aandacht voor het leren van pijnbestrijding strategieën om de pijn te verminderen.
Behandeling van mensen met chronische pijn omvat in ieder geval onderstaande stappen:

• Kennis & leren – om je kennis en begrip over chronische pijn te verbeteren – hoe het ontstaat en wat je eraan kunt doen. Je therapeut zal leren hoe je de pijn kunt beheersen en je helpen om te werken aan het weer uitvoeren van je normale dagelijkse activiteiten.
• Kracht- en mobiliteit – om je te helpen gemakkelijker en met minder ongemak te bewegen. De therapeut zal een programma van stapsgewijze oefeningen voor je ontwikkelen – bewegingen die stapsgewijs toenemen naar gelang je vermogen. Stapsgewijze oefeningen helpen om je coördinatie en beweging te verbeteren, de druk en spanning op het lijf te verlagen en de pijn te verminderen. Het voorzichtig opstarten van een programma van stapsgewijze oefeningen helpt je brein om het probleemgebied in je lichaam te voelen zonder dat de meldingen van gevaar en pijn toenemen.
• Manuele therapie – bestaande uit specifieke, zachte, hands-on technieken, die gebruikt kunnen worden om stramme gewrichtsstructuren en zacht weefsel te manipuleren of te mobiliseren. Manuele therapie wordt gebruikt om de mobiliteit te vergroten, de kwaliteit van de weefsels te verbeteren en de pijn te verlichten.
• Bewustzijn over houding – om je te helpen je houding en beweging te verbeteren. Deze training helpt je om je lichaam efficiënter te gebruiken als je actief bent, maar ook als je rust. De therapeut zal je helpen om de beweging op het werk aan te passen, of wanneer je taken in en om huis of vrijetijdsactiviteiten uitvoert, om de pijn te verlichten en het vermogen om te functioneren te vergroten.
• Conditietraining – Een betere conditie zal bijdragen aan een betere belastbaarheid waardoor je weerbaarder bent tegen chronische pijn. Een betere conditie draagt tevens bij aan vermindering van pijn en vermoeidheid en je krijgt meer vertrouwen in het lichaam.
• Ontspanning & ademhaling – om je te leren energie op te bouwen waardoor je actiever wordt, beter slaapt en overdag meer energie heeft. Dit zorgt voor een betere weerbaarheid en een betere levenskwaliteit.

Meer informatie over het ontstaan en behandelen van chronische pijn vind je op de website van RetrainPain