Multiple Sclerose (MS)

MS (Multiple sclerose) is een ziekte waarbij de beschermende isolatielaag (myeline) die rond het centrale zenuwstelsel (hersenen, ruggenmerg en oogzenuwen) aangetast wordt. Om nog onbekende redenen ontstaan er ontstekingen die het myeline aantasten en daardoor kunnen de zenuwen minder goed hun werk doen. Het gevolg is dat er klachten (pijn, stijfheid) of uitvalsverschijnselen ontstaan. Soms verdwijnen de klachten weer. Het kan ook zijn dat de ontsteking zo heftig is en de aangetaste zenuw zodanig beschadigd wordt dat de klachten niet meer volledig verdwijnen.

Erfelijkheid

Bekend is dat Multiple Sclerose in geringe mate erfelijk is. Voor familieleden van mensen met Multiple Sclerose geldt, dat zij een licht verhoogde kans hebben op het krijgen van MS. Hoewel diverse erfelijke afwijkingen via chromosomen aangetoond kunnen worden, is bij Multiple Sclerose het wetenschappelijk onderzoek helaas nog niet zo ver gevorderd. In het algemeen wordt wel gesteld dat mensen die de ziekte van Pfeiffer hebben gehad of heel veel roken een vergrote kans lopen om MS te krijgen.

Immuunsysteem

Het is duidelijk dat het immuunsysteem (het afweersysteem tegen infecties) een grote rol speelt. Hoe het immuunsysteem geactiveerd wordt om de lichaamseigen stof myeline aan te vallen is niet duidelijk. Normaal zorgt het immuunsysteem ervoor dat mogelijke ziekteverwekkers in het lichaam worden aangevallen en verwijderd. Dit wordt een ontsteking genoemd. Je kunt hierbij denken aan de kloppende, warme, rode vingertop wanneer je hierin een sneetje hebt. Bij een auto-immuunziekte valt het immuunsysteem lichaamseigen cellen aan en veroorzaakt ter plekke een ontsteking. Bij Multiple Sclerose richt het immuunsysteem zich dus tegen bepaalde onderdelen van het eigen zenuwweefsel (namelijk de myeline) en ontstaan er ontstekingen in de hersenen. Daarna kan verlies van zenuwcellen het gevolg zijn.

Klachten en Symptomen van MS

Afhankelijk van de locatie van de ontsteking kunnen er klachten optreden. Als bijvoorbeeld de oogzenuw ontstoken raakt, ontstaan er pijnklachten achter het oog en kan het zicht verminderd zijn. Bij ontstekingen in het ruggenmerg kan er krachtsvermindering in het been ontstaan waardoor het lopen moeilijker gaat of het gevoel in de benen en/of een deel van de romp anders is. Ook kunnen er problemen met de coördinatie, spierzwakte, pijn, verminderd zicht, geheugenproblemen en klachten van seksuele aard ontstaan.

Het is van persoon tot persoon verschillend hoe vaak ontstekingen optreden, waar ontstekingen ontstaan en hoe ernstig deze zijn. Daardoor uit de MS zich bij iedereen op een andere manier.

Verschillende vormen van MS

MS wordt ingedeeld in verschillende vormen. We onderscheiden verschillende vormen van MS:

Relapsing-remitting MS (RRMS)

Dit is de meest voorkomende vorm van MS. Het begint meestal tussen het twintigste en dertigste levensjaar. Als u RRMS heeft, kunt u aanvallen krijgen waarbij de symptomen oplaaien. Dit worden exacerbaties genoemd. Een aanval wordt gevolgd door een hersteltijd waarin u weinig of geen symptomen heeft, remissie genaamd.

Milde of Benigne MS

Bij de milde of benigne vorm van MS zit er veel tijd tussen de aanvallen, soms wel meer dan tien jaar. Ook is het mogelijk dat je maar één aanval krijgt. Je afweersysteem valt de eigen zenuwcellen nauwelijks aan. Hierdoor blijven ze onbeschadigd. Van iedereen met MS heeft ongeveer tien procent deze milde vorm van MS — vaak vrouwen jonger dan veertig jaar.

Secundair progressieve MS (SPMS)

Circa dertig procent van mensen met RRMS krijgt na tien jaar te maken met een nieuwe MS-fase: SPMS. Je hebt dan bijna geen aanvallen meer, maar je lichaamsfuncties raken wél beschadigd. Dit merk je doordat je bijvoorbeeld moeilijker kunt lopen. Of dat je je evenwicht verliest. Helaas ga je langzaamaan achteruit — tussentijds is er jammer genoeg geen herstel.

Primair progressieve MS (PPMS)

De minst voorkomende vorm van MS is PPMS. Deze vorm komt voor bij maar vijf procent van de mensen met MS. Bij PPMS is je ruggenmerg aangetast en merk je direct vanaf het begin achteruitgang: beide benen verstijven en verzwakken. Ook merk je dat de kracht in je benen steeds minder wordt. Opvallend is dat PPMS geen aanvallen kent. De eerste symptomen ervaar je vaak pas na je veertigste.

Behandeling van MS

MS is helaas niet te genezen. Wel zijn er verschillende soorten medicijnen waardoor het ziektebeloop gestopt of sterk vertraagd kan worden. Deze medicijnen zorgen ervoor dat er minder ontstekingen ontstaan waardoor de klachten ook minder vaak optreden. Hierdoor kan de ziekte langer stabiel gehouden worden en kan de MS-patiënt langer op een stabiel niveau in het dagelijks leven functioneren. Bij een acute terugval (relapse of schub) worden medicijnen gegeven waardoor de terugval minder lang aanhoudt en de kans vergroot wordt op volledig herstel.

Naast het medicatiegebruik is het leren omgaan met de ziekte en de bijbehorende klachten van groot belang. Er kunnen veel problemen ontstaan die voor de buitenwereld niet zichtbaar zijn zoals geheugenproblemen, vermoeidheid, seksuele problemen of concentratiestoornissen. Deze klachten hebben wel een grote impact op de kwaliteit van leven. Daarom is het belangrijk om hier goed in begeleid te worden

Fysiotherapie bij Multiple Sclerose

Het is voor iedereen belangrijk om regelmatig te bewegen. Dit geldt zeker ook voor een MS-patiënt. Bewegen zorgt voor een verbetering in het lichamelijk en geestelijk functioneren. Het beloop van de MS kan niet tegengehouden worden, maar soms kunnen de functionele gevolgen van de ziekte beperkt worden.

Met fysiotherapie streven we ernaar om de functies van het houdings- en bewegingsapparaat zo optimaal mogelijk te houden. De patiënt kan dan zolang mogelijk zelfstandig blijven functioneren.

De fysiotherapeut kan helpen als bewegen lastig wordt, maar heeft ook een rol bij het optimaliseren van het dagelijks bewegen. Voor MS-patiënten die (tijdelijk) aan een rolstoel of bed gebonden zijn, biedt de fysiotherapeut ook specifieke behandelingen.

• Opbouwen en onderhouden van het uithoudingsvermogen
• Opbouwen en onderhouden van de spierkracht
• Verminderen/stabiliseren van stijfheid en spasticiteit
• Beïnvloeden van vermoeidheid
• Mobiliteit van spieren en gewrichten behouden
• Optimaliseren van balans
• Het bevorderen van de zelfstandigheid in het dagelijks leven
• Het optimaliseren van een goede ademhaling
• Adviezen over hulpmiddelen, bijvoorbeeld voor het lopen
• Instrueren van de partner/mantelzorger/zorgverlener

De therapie is gericht op het trainen van functionele problemen. Wanneer verwacht wordt dat er nog winst te behalen valt, zal er alles aan gedaan worden om het gewenste niveau te bereiken. Wanneer er verwacht wordt dat het herstel niet meer zal plaatsvinden, zal de therapie zich richten op het onderhouden van functies en eventueel het aanleren en ontwikkelen van nieuwe bewegingsstrategieën. Bijvoorbeeld door het aanleren van andere manieren van bewegen, maar ook door gebruik te maken van (loop)hulpmiddelen.